“Đường tới Tân Cương” – cơ hội thể hiện trí tuệ và bản lĩnh

Lần đầu tiên được tổ chức, hai cuộc thi Thiết kế 3D nông cụ “Thái Nguyên xanh” và Robotics “Đường tới Tân Cương, Thái Nguyên” đã tạo nên một sân chơi trí tuệ sôi động, giàu cảm hứng dành cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh. Mục đích của cuộc thi là khơi dậy đam mê công nghệ trong giới trẻ, kết nối tri thức hiện đại với thực tiễn quê hương, từ đó bồi đắp năng lực sáng tạo, tư duy kỹ thuật và tinh thần hợp tác, những phẩm chất cần thiết trong thời đại chuyển đổi số.

Một ngày giữa tháng 5, sân trường Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông bỗng rộn ràng và sôi động hơn thường lệ. Những con robot len lỏi giữa sa bàn, những mô hình nông cụ được thiết kế bằng phần mềm 3D hiện đại, ánh lên từ ánh mắt học trò niềm say mê, khát vọng sáng tạo. Đó là khung cảnh của vòng chung kết hai cuộc thi trí tuệ do Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên phối hợp cùng Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông tổ chức.

Đây không chỉ đơn thuần là một sân chơi kỹ thuật. Đó là hành trình của ước mơ, của những bộ óc trẻ tuổi đang nỗ lực kết nối tri thức thời đại số với hơi thở nông nghiệp quê nhà. Với chủ đề gần gũi và thiết thực, các cuộc thi đã mang công nghệ đến gần hơn với đời sống, đồng thời khơi dậy trong học sinh sự quan tâm tới vấn đề phát triển bền vững, nông nghiệp thông minh và bản sắc văn hóa địa phương.

Trước đó, sự kiện “OPEN STEAM DAY” đã mở màn cho không khí đổi mới sáng tạo ấy. Hàng trăm học sinh, giáo viên và chuyên gia công nghệ từ cộng đồng Maker Việt đã cùng quy tụ, chia sẻ kiến thức, truyền cảm hứng và giới thiệu các sản phẩm STEM/STEAM khắp ba miền. Cũng từ sự kiện này, ba cuộc thi lớn dành cho học sinh THPT được phát động: Thiết kế 3D nông cụ, Robotics sáng tạo, và ứng dụng AI quảng bá du lịch mang tên “Thái Nguyên AImazing”.

Từ ngày 14/4 đến 5/5/2025, hàng trăm đội thi từ 34 trường THPT trong tỉnh đã miệt mài hoàn thiện sản phẩm, trình bày ý tưởng, và gửi về dự vòng sơ tuyển. Từ ngày 6 đến 15/5, Ban Giám khảo đã lựa chọn 56 đội xuất sắc bước vào thi đấu vòng bảng.

Mỗi đội thi có 1 phút chuẩn bị để thiết lập robot. Khi tín hiệu lệnh vang lên, robot chính thức chạy trên sa hình, thực hiện nhiệm vụ của mình. Kết quả vòng này được tính bằng thời gian robot hoàn thành bài thi. Từng giây, từng phần của giây đều được đếm kỹ lưỡng. Những đội có thành tích tốt nhất bước tiếp vào vòng chung kết, bốc thăm vòng đối đầu, quyết định thứ hạng với 8 đội tranh tài. Tại đây, ngoài tốc độ, sự chính xác trong từng thao tác là yếu tố then chốt để phân định thắng thua.

Vòng thi cuối cùng hồi hộp và căng thẳng, không chỉ là cuộc trình diễn công nghệ, mà là một cuộc đua đầy kịch tính của trí tuệ và phản xạ chính xác. Có những trận đấu mà kết quả chỉ được phân định bằng vài giây, thậm chí 1/10 giây. Trong khoảnh khắc ấy, mọi ánh mắt đều dõi theo từng bước chuyển của robot, nơi bản lĩnh, sự điềm tĩnh và tinh thần đồng đội được thử thách đến tận cùng. Không ít đội thi đã “vượt vũ môn” ngoạn mục trong những lượt thi cuối cùng, khi mọi điều chỉnh, chiến thuật và cả tinh thần thép được thể hiện trọn vẹn.

Một cô giáo trường Chu Văn An hướng dẫn đội thi Robotics, chia sẻ:“Tôi thấy các em có năng lực sáng tạo rất lớn, ý tưởng táo bạo và khả năng tự học đáng nể. Tuy nhiên, nhiều em vẫn thiếu kinh nghiệm thực chiến, chưa kiểm soát tốt quy trình kỹ thuật. Có đội còn tự ý “độ pin” cho robot mà không tính toán kỹ, dẫn đến sự cố ngay trước giờ thi. Nhưng chính những va vấp đó lại là bài học thực tế quý giá,  để các em hiểu rằng sáng tạo cần đi liền với kỷ luật, an toàn và sự phối hợp nhịp nhàng trong nhóm. Sân chơi này không chỉ là một cuộc thi, mà còn là lớp học trưởng thành dành cho các em”.

Không chỉ có niềm vui chiến thắng, cuộc thi còn đọng lại những khoảnh khắc buồn và tiếc nuối, khi robot trượt mục tiêu chỉ trong tích tắc, khi chênh lệch thành tích chỉ vỏn vẹn một phần mười giây, hay ánh mắt rưng rưng của các em học sinh khi chưa thể chạm đến đích mơ ước. Nhưng chính những giây phút ấy lại là bài học quý giá về sự điềm tĩnh, tinh thần vượt khó và lòng kiên định, hành trang cần thiết trên mỗi chặng đường trưởng thành.

Thầy Hà Quang Hồng – Giáo viên Trường THPT Sông Công, người hướng dẫn đoàn học sinh dự thi Robotics chia sẻ: “Là người đồng hành cùng các em từ những ngày đầu thành lập đội tuyển, tôi nhận thấy, các em là những học sinh có tố chất, có cá tính, điều đó rất đáng quý. Tuy nhiên, đôi khi cái tôi cá nhân lại lấn át tinh thần tập thể. Cuộc thi này thực sự là cơ hội để các em rèn luyện sự gắn kết, biết lắng nghe, phối hợp và chia sẻ. Tôi tin rằng sau mỗi vòng thi, các em đã trưởng thành hơn rất nhiều, không chỉ trong kỹ năng, mà cả trong cách sống và cách làm việc”.

Ở cuộc thi thiết kế 3D, các sản phẩm nông cụ sáng tạo không chỉ là mô hình đẹp mắt mà còn mang đậm tính thực tiễn, hướng đến phát triển nông nghiệp bền vững, góp phần xây dựng “Thái Nguyên xanh”, ví dụ như: Máy thu hái chè đa năng, máy tái chế chè vụn… Đây là minh chứng sống động cho trí tuệ và tâm huyết của thế hệ học trò với mong muốn làm giàu cho quê hương bằng công nghệ hiện đại. Em Lê Phương Linh – nhóm trưởng đội thi Novacrew, cũng là đội thi đoạt giải Đặc biệt, tâm sự: “Sản phẩm của chúng em là máy hái chè đa năng Teazy, cái tên ‘Teazy’ là sự kết hợp giữa ‘Tea’ (trà) và ‘Easy’ (dễ dàng), nghĩa là chúng em mong muốn công việc hái chè  vốn vất vả và tốn sức sẽ trở nên nhẹ nhàng, thuận tiện và hiệu quả hơn nhờ ứng dụng công nghệ”.

Giải Nhất cuộc thi sáng tạo Robotics đã thuộc về Trường THPT Điềm Thụy – một dấu ấn đẹp cho tinh thần chuyển đổi số của học sinh nông thôn. Trong khi đó, Trường THPT Sông Công được vinh danh cao nhất, giải Đặc biệt trong cuộc thi thiết kế 3D nông cụ, một minh chứng cho việc tư duy sáng tạo có thể nảy nở ở bất kỳ đâu, miễn là có đam mê và sự dẫn dắt đúng hướng.

Cuộc thi khép lại, nhưng dư âm còn lan tỏa. Những mô hình robot, những thiết kế nông cụ xanh có thể rồi sẽ được hiện thực hóa thành sản phẩm ứng dụng. Nhưng quan trọng hơn cả, chính là những hạt giống sáng tạo, hợp tác và khát vọng vươn lên đã được gieo vào lòng thế hệ trẻ Thái Nguyên. Để từ đây, các em có thể tự tin bước ra thế giới, với hành trang là niềm tự hào về quê hương, trí tuệ và bản lĩnh của mình.

Mong rằng, những sân chơi học thuật sáng tạo như thế này sẽ tiếp tục được duy trì và nhân rộng, để ngày càng nhiều học sinh có cơ hội khám phá, phát triển năng lực, hun đúc ước mơ và góp phần làm rạng danh mảnh đất Thái Nguyên giàu truyền thống hiếu học của chúng ta.

Cẩm Anh