(Trường ca - trích)

Chương 1

Lạy mẹ con lên đường

Đêm thơm mùi mẹ

Miếng trầu say cả năm canh

Cối giã như đời mẹ bập bênh

Giã thóc dành gạo cho người ra trận, phần mình cám trấu

Chân mòn âm thầm ai hay?

Con cố bừa thêm thửa ruộng lúc mắt cay

Con cua kềnh trong túi ngái ngủ nhìn chạng vạng

Muốn cắp vào tuổi thơ

Con muỗm xanh bay qua giấc mơ ngoái đầu nhìn lại

Đóng cọc lại hàng rào trễ nải. Dọi mái nhà đã dột loi thoi. Đào gốc bổ củi quánh mồ hôi

Xếp lo lắng lặng thầm quanh bếp

Con đi xa lo mùa đông giá rét

Củi lửa thay con ngắm tóc bạc bay

Thương run run từng đốt tay gầy

Cầm củ khoai chấm vào bóng tối. Cắn nhầm tiếng gọi. Nuốt làm sao những đêm nghẹn ngào?

Chiến tranh hừng hực đỏ chân mây

Những quầng lửa như pháo hoa đốt vội

Bữa cơm thơm mùi hoa mộc

Canh cua cà pháo cá kho

Bát cơm nghiêng từ bấy đến giờ

Và một miếng lại dừng hai miếng

Mẹ không ăn ngồi quạt cho con

Quạt mo cau thốc tháo bao mùa hạ

Gió - tóc mẹ - mùi thơm miếng trầu

Vuốt ve tóc rễ tre, ria lún phún, tiếng trai vỡ giọng nghe như ếch cốm

Rổn rảng uôm uôm nghịch bè tre ngâm, làm buồng chuối rụng

Quả chín cây ngọt sắc trưa hè

Con ngồi đếm tóc mẹ rồi ngắm bàn thờ

Ảnh cha sau khói nhang

đau đáu

Tóc mẹ buộc con vào xứ sở

Yêu thương dằng dặc

Quả cà chiều nay cắn 9 phần 5

Quả cà ròn như tiếng bi bô con trẻ. Mặn như lệ của mẹ rỏ thầm xuống mâm cơm

Uống bát canh cua uống tình quê nghèo

Bờ bãi âm âm tiếng chân vạn thuở

Tiếng chân đàn ông vâm váp đàn bà mướt mát trẻ con lanh chanh

Tiếng chân người đi ngàn năm làm lụng và đánh giặc…

Quê mình như thuyền trên biển bão. Sóng tát đau vẫn hò dô rồi cười

Thuyền thủng vo áo trám lại cháy họng há mồm uống mưa rơi

Những ruộng muối là nghĩa địa của hồn làng. Linh hồn cha ông tụ hội

Hạt muối phận người. Càng mặn càng sáng trong ban mai. Càng rầu rầu trong hoàng hôn. Càng cô đơn khi trăng sáng …

Quý lắm và rẻ lắm

Ngợi ca cứ ngợi ca. Muối ế thở dài mặn chát ngô khoai

Muối hay hạt lệ rực trong đêm tối?

Gió thổi dọc nỗi nhớ thổi ngang, nỗi thương đi vòng bặm môi

Mưa quê ôm con lần nữa.Con cá rô rạch hí hóp vào mắt trẻ.

Nằm trên võng nghe mẹ hát ru thật khẽ

Mẹ khâu vá gì mòn cả đêm mưa?

Câu hát ru có cò, vạc, nông…

Bóng ca dao ôm lấy lưng còng

Thương ngàn đời không xuể

Canh một ngả lưng canh ba hớt hải

Đồng trước trồng màu đồng sau cấy hái

Bồ thóc đợi rầu rầu mắt mẹ

Bao thất bát đen hơn bồ hóng

Phủ mặt người. Tết réo. Nợ gần xa

Thúng mủng trống không lăn đành đạch sân nhà

Tre gầy guộc dây bí bầu gầy guộc

Kể vân vi những thua thiệt thật thà

Lạy mẹ lạy quê con đi

Nắm cơm hôi hổi ấm lưng. Dúm muối vừng thơm bùi năm canh

Mưa bão lắm. Mẹ dừng chân kẻo ngã

Mẹ vịn thở dài vịn cơn mưa xối xả

Thành tre gầy quờ quạng tay tre

Hai chú cún lon ton theo ra ngõ

Con gà cồ thương quá gáy le te

Mẹ thành đèn dầu lụi bấc. Cháy đăm đăm ở phía quê nhà

Vuốt mặt mưa rảo chân muốn quay ngóng thương ngàn dặm

Đèn dầu ơi sao bỗng khóc oà?

Con sẽ về cầy tiếp thửa rộc, trâu gãy sừng ngao ngán ruộng xa

Con sẽ về lấy vợ, đông đàn dài lũ, cho cháu con như bí như bầu như mít lăn vào lăn ra

Miệng trẻ khóc thành nụ thành hoa

Tay tí hon giật tóc bạc

Để mùa xuân nhảy nhót phá nhà

Mẹ ơi! Lạy mẹ con đi

Triệu yêu thương tụ trong mắt Thiên Hà

Xin mẹ đừng vẫy nữa

Để ngàn cây rụng lá xuống lòng xa.

Con quỳ lạy trước khi băng đèo vượt dốc

Mẹ đừng nhìn theo! Đứt ruột những tiếng gà…

Chương 2

Mẹ và em

Có một vạn hay hai vạn đứa con ra trận không về ?

Những đứa con ôm máu tươi nhìn trời lần cuối

Ngã xuống ở châu thổ mênh mông hay khô cằn thành phố

Bao giờ cũng gọi Mẹ ơi …

Sẽ nhân con số ấy lên nhiều lần nữa

Những tiếng gọi âm vang núi nghiêng đá lở

Bao dòng sông dựng thác bàng hoàng

Vạn thân trúc trên đỉnh đèo Bất tử

Bỗng rùng mình ứa lệ gãy ngang

Vạn cây thông bất ngờ trút lá

Lá nhọn như kim đâm xuống ngang tàng …

Mẹ ra bờ ao vịn mòn thân cây khế

Cỏ kêu xanh níu mẹ vào nhà

Vầng trăng vỡ rơi vào giếng cạn

Hoa bí bầu rụng lả tả xót xa

Khế ngọt bỗng thành chua

Cắn thế nào cũng nát

Phượng hoàng bay qua không dám đậu về

Mẹ ơi con về nằm trong quả khế

Cố ngọt một lần những răn reo tái tê

Con xin làm lá khế

Ngăn giọt sương lạnh tóc bạc rụng nát cơn mê

Em ra bờ sông đếm củi xuôi dòng

Đếm cá bơi ngược đếm thuyền sang ngang

Một dáng vóc áo xanh màu lính

Không phải anh?! Vò hoa cải bẽ bàng

Hoa cải cháy thiêu từng ngón

Nhúng ngón tay vào sông mà dập lửa

Nhúng bầu ngực vào trăng mong có sữa

Một đêm chờ dài mấy trăm năm

Đêm mơ ân ái mưa ướt mắt lá răm

Tỉnh giấc thấy áo cũ nát đầm

Xay thóc ra gạo ra trấu xay tuổi xuân hứng bằng thúng bằng đấu

Bụi nhan sắc tan trong thúng mủng giần sàng

Tuổi trẻ bay thành đom đóm

Đuổi thế nào cũng vấp phải hừng đông

Nhìn lá tre chở kiến lạc dòng

Em mang áo anh rang chảo nóng

Áo cháy rồi tàn tro bỏng mênh mông

Tàn tro bay thành mặt trời đỏ thắm

Đuổi làm sao chiếc bóng ròng ròng

Đành ra bờ sông bẻ từng cọng cỏ chẵn lẻ mà bói

Cỏ xanh hỏi tóc sao không xanh nữa?

Cỏ thơm đắng tóc em thơm mặn

Cắn cả hai cùng tên anh

Môi đau dập mơ ước long lanh

Những người mẹ thành mây trắng ngang trời

Đi tìm con dọc dài đất nước

Xoa vết đau cho con bằng mưa nghẹn lời

Những người con gái hoá thành chim trắng mắt buồn

Vừa bay vừa gọi thảng thốt

Những mộ tròn như những nụ hôn..

Một triệu tiếng gọi đồng vọng thành bao tiếng sấm mùa Hạ, tiếng sét mùa Đông…

Ta vẫn nghe nhoi nhói khát vọng trên tay

Những người mẹ hoá thành mây những người em gái thành chim trắng

Vẫn nhìn ta từng phút từng giây…

            ***

Tuổi trẻ đốt đỏ phong ba

Ngắm thanh xuân thoắt bỗng già trên tay

Giặc vãi đạn, chụp pháo bầy

Rừng thủng ngực suốt ngàn ngày che con

Lửa thiêu sỏi vẫn đỏ son

Đi qua trăm trận không mòn nhớ quê…